Bursztyn – co to jest?

Bursztyn od wieków jest wykorzystywany do tworzenia biżuterii i temu zawdzięcza w głównej mierze swoją popularność– urocze pierścionki, kolczyki, wisiorki i zawieszki od pradziejów chętnie zakładają przedstawicielki płci pięknej. Szacuje się, że aż 70 procent biżuterii bursztynowej produkowanej i sprzedawanej na całym świecie pochodzi z Polski. Bursztyn to kamień bardzo pożądany w jubilerstwie, jednak ważny jest nie tylko ze względów estetycznych, ale także zdrowotnych. Poznaj odmiany bursztynu, jego występowanie i poznaj jego lecznicze działanie.

Bursztyn polski składa się z kilkudziesięciu różnych związków zawierających od 67 procent do 80 procent węgla oraz około 1 procenta siarki. Pozostały skład to tlen oraz wodór. W składzie bursztynu obecny jest również kwas bursztynowy. Bursztyn jest kopalną żywicą drzew iglastych oraz drzew liściastych z grupy bobowców, które rosły na lądzie co najmniej 320 milionów lat temu. Wspomniane drzewa porastały tereny północnej Europy, aż do Uralu. Ta substancja organiczna nie jest zmineralizowana, jednak uznawana jest za kamień szlachetny o organicznej genezie. Ludzie zaczęli cenić bursztyn już w czasach neolitycznych. Zbieranie bursztynu nad Bałtykiem zaczęło się już przynajmniej 13 tysięcy lat temu.

Bursztyn bałtycki, bursztyn dominikański i birmański są odmianami spotykanymi w Malezji, Tajlandi, Wietnamie oraz Mjanmie. Z kolei bursztyn willeryt, libański, cedaryt oraz jakucki spotykany jest w Kanadzie, a walchowit i neudorfit występuje w Czechach. Sukcynit – najbardziej znany – znajdowany jest w Niemczech, na Litwie, w Polsce, Rosji, Danii oraz na Łotwie. Bursztyn można znaleźć także w Afryce, w Argentynie oraz na Madagaskarze (ambryt).

W jakim miejscu w Polsce występuje bursztyn?

W Polsce można znaleźć go na Kurpiach, w okolicy Lubartowa, w osadach polodowcowych oraz u nasady Mierzei Helskiej, w okolicy Zatoki Gdańskiej oraz w okolicy Mierzei Wiślanej.

Bursztyn bałtycki od bardzo dawna był wykorzystywany w celach leczniczych oraz dekoracyjnych. Na skutek procesu suchej destylacji dochodzi do powstania oleju bursztynowego, który ma działanie dezynfekujące oraz antyseptyczne. Już wieki temu bursztyn był przyjmowany przez ludzi w przypadku występowania różnych dolegliwości żołądkowych dotyczących uszu oraz zębów. Po bursztyn sięgały także osoby cierpiące na reumatyzm. Co ciekawe, pozytywne działanie na zdrowie wykazuje także nalewka z bursztynu, która działa wspomagająco w przypadku bólu głowy, przy grypie, bólach reumatycznych oraz przy chorych korzonkach. Nalewka obniża również ciśnienie tętnicze, ułatwia gojenie się ran, hamuje rozwój patogenów oraz spowalnia proces powstawania zmarszczek. Jak widać, bursztyn posiada wiele cennych właściwości dla zdrowia.

Na całym świecie występuje aż sześćdziesiąt gatunków bursztynu. Nazwa „bursztyn” pochodzi od niemieckiego słowa Bernstein, co oznacza „kamień, który się pali”. Jak podaje rzymska legenda, bursztyn to skamieniały mocz rysia. Mieszkańcy Arabii nazywali bursztyn mianem anbar, gdyż aromat bursztynu przywodził im skojarzenia z ambrą. Żydzi nazywali bursztyn „haszmal”, co oznacza Moc Bożą, a w dosłownym znaczeniu przepływ prądu.

Jakie są właściwości bursztynu? Bursztyn bałtycki wydziela miły i żywiczny zapach po ogrzaniu, na dziesięciostopniowej skali twardości sytuuje się między kalcytem a gipsem. Bursztyn słabo reaguje na rozpuszczalniki, a po zarysowaniu na jego powierzchni powstają drobne okruszki i białe rysy. Pocieranie bursztynu o materiał powoduje przyciąganie papieru. Ta wiedza może pozwolić na odpowiednie rozpoznanie bursztynu i uniknięcie zakupu podróbki.

Jak widać, bursztyn jest bardzo cenionym kamieniem nie tylko w jubilerstwie, ale także w medycynie. Obecnie na drogeryjnych półkach można z powodzeniem znaleźć także kosmetyki z dodatkiem bursztynu – balsamy do ciała, kremy do twarzy, żele do twarzy, mydła, maści oraz maski na włosy. Cenne właściwości bursztynu doceniane są obecnie, ale jak widać były docenianie również wieki temu przez ludzi żyjących w odległym czasie.